طی سالهای اخیر و با حرکت هایی که در کشورهای مسلمان منطقه اتفاق افتاد که غربی ها به آن بهار عربی می گویند ، ژئوپلتیک منطقه خاورمیانه و ارتباطات میان کشورهای منطقه دستخوش تغییرات زیادی شده است . ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است و با وجود تغییراتی که در کشورهای همجوار و منطقه شمال آفریقا اتفاق افتاده است ، همواره در حال بررسی روابط قبلی و برنامه ریزی برای اثرگذاریهای جدید حول محور تغییرات جدید بوده است . در این میان متحدان ایران نیز تغییرات زیادی کرده اند . ایران که مزانی ترکیه را به عنوان یکی از متحدان اصلی خویش در کنار خود احساس میکرد،بعد از شروع جنگ های داخلی در سوریه، نزدیکی بیشتری با روسیه پیدا کرد و هر دو به محور مقاومت علیه فروپاشی دولت بشار اسد تبدیل شدند . از آن سو کشورهای ترکیه و عربستان و برخی کشورهای دیگر نظری مصر نیز بر اثر تحولات راهکار دیپلماتیک دیگری برای ارتباط با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس پیدا کردند. حوادث بحرین و مصر ، یمن و آشوب های ترکیه زئوپلتیک منطقه را به شدت به هم ریخته و هر روز باید منتظر وقوع بحرانی جدید در کشورهای منطقه و یا به وجود آمدن اتحادهای جدید در بین کشورهای مسلمان بود.

امریکا و متحد اصلی اش در منطقه ، یعنی رژیم صهیونیستی نیز از این قاعده مستثنی نبوده اند و در حالیکه سعی دارند در روند دموکراتیک شدن کشورهای منطقه دخالت داشته و این پروسهها را به نفع خود پیش ببرند ، زمین های بازی جدیدی برای مقابله با محور مقاومت فلسطین نیز پیدا کرده اند . اگر تا دیروز محور مقاومت در ایران و سوریه و لبنان خلاصه می شد ، امروز به دلیل شرایطی که سوریه دارد و شکننده بودن امنیت در لبنان ، هم ایران و هم ایالات متحده و رژِم صهیونیستی سعی در رویارویی با یکدیگر در زمینهای جدید دارند . عرصه های سیاسی که دیگر تنها به کشورهای حوزه خاورمیانه محدود نشده و از امریکای جنوبی تا آفریقا را شامل می شود.

در حالی که امریکا و متحدان اروپایی اش سعی دارند با محور مقاومت در زمین سوریه مواجه شده و کار را به یک جنگ تمام و عیار بکشانند، ایران و رژیم صهیونیستی در یکی از کشورهای حوزه آفریقا نیز رویارویی جدیدی را تجربه می کنند . سودان شمالی کشوری است که این روزها به خاطر ارتباطات عمیق تجاری و نظامی خود با ایران و همچنین کمک او به محور مقاومت به شدت تحت نظر امریکا و رژیم صهیوینیستی قرار داشته و برنامه های مختلفی از سوی سرویس های جاسوسی و عملیاتی غربی و اخیرا عربی برای از این بردن این روابط مستحکم و یا فشار بر سودان برای عدم همراهی با ایران در حال اجراست .

روزنامه هافینگتون پست در اوج مسایل سوریه و درگیریهای خونین مصر به این مسئله پرداخته و با ذکر تاریخچه ای از روابط دو جانبه و البته صمیمانه رهبران کشورهای ایران و سودان، برخی از برنامه های سرویسهای اطلاعاتی غربی و عربی و صهیونیستی برای از بین بردن این رابطه را افشا کرده است .

هافینگتون پست در مقاله ای با نام «تبعات اتحاد رو به رشد ایران و سودان» به قلم دانیل واگنر و جورجیو کافیرو، می نویسد :«تحولات ژئوپلتیک اخیر در سراسر منطقه خاورمیانه و آفریقا به سرعت همکاری های استراتژیک تهران و خارطوم افزوده است . اتحادی که در ابتدا برای ضربه زدن به قدرت اسراییل در منطقه و به تبع آن تضعیف امنیت امریکا در سراسر منطقه شرق آفریقا شکل گرفته بود. مسائلی نظیر مبارزه علیه نیروهایی که موجودیت نظام خارطوم را تهدید می کنندو یا پیدا کردن کریدور جدیدی برای ارسال سلاح به غزه و لبنان و پیدا کردن جایگزینی برای سوریه برای رسیدن به این اهداف ، ایران را به شدت به سودان نزدیک کرده است . گرچه برخی از متحدان سنتی سودان در کشورهای سنی عرب به شدت مخالف گسترش همکاری های استراتژیک ایران و سودان هستند، باید دید خارطوم تا چه می تواند هم به تثبیت روابط خود با ایران ادامه دهد و هم اتحاد خود با کشورهای عرب منطقه و به خصوص عربستان را حفظ کند .

در این گزارش همچنین به تاریخچه همکاریهای استراتژیک ایران و سودان اشاره شده وآمده است :« هنگامی که البشیر و حسن الترابی در سال 1989 دولتی اسلامی را در سودان تاسیس کردند، یکی از اولین ابتکارات دیپلماتیک نظام سودان برقراری روابط و اتحاد با ایران بود . کشوری که انقلاب یک دهه قبلش ، منبع الهام اسلامگرایان و افزایش قدرت آنان در سودان شده بود . پنج ماه پس از استقرار حکومت جدید نیز عمر البشیر به تهران سفر کرد و سازمان های اطلاعاتی دو کشور توافق نامه همکاری امضا کردند.»

«در سال 1991 حجت السالام هاشمی رفسنجانی ، رییس جمهور وقت ایران نیز سفری به سودان داشت و قرار دادهای اقتصادی و مالی زیادی با این کشور بسته شد که فروش یک میلیون تن نفت در سال و و کمک های مالی و ارسال اسلحجه به سودان یکی از بندهای این توافقنامه ها بود . همچنین گزارشهایی نیز وجود داشت که نیروهای سپاه پاسداران برای آموزش نیروهای دفاع مردمی در سودان به این کشور سفر کردند.

در طول این سالها ، حمایت های زیادی برای بازیگران غیر دولتی منطقه از جمله حزب الله ، حماس، و جنبش جهاداسلامی در فلسطین کردند. در سال 2008 دو کشور رسما توافق امه همکاری نظامی امضا کردند و در ماه مه سال جاری ، سرعت ساخت و ساز و قرار گیری پایگاههای دریایی و لجستیکی ایران در بنادر سودان افزایش چشمگیری داشته است . خلاصه اینکه در طول دو دهه گذشته سودان تبدیل به مرکز ثقل و تجمع نیروها و گروههای جهادی مسلمان شده است.»

جنگ های نیابتی ایران در آفریقا

هافینگتون پست در ادامه می نویسد : «سودان در عین حال در همین زمان به زمین جنگ های نیابتی ایران بر علیه اسراییل تبدیل شده است . از لحاظ تاریخی ، روابط سودان و اسراییل همیشه خصمانه بوده است . از سال 2009 تا 2012 اسراییل چهار بار به مراکز نظامی سودان حمله کرده و در سال 2012 چهارمین حمله به کارخانه یرموک در نزدیکی خارطوم بوده است . انگیزه اسراییل برای هدف قرار دادن سودان به احتمال زیاد مجازات این کشور بوده است چرا که اسراییل معتقد است سودان به ایران اجازه داده است از خاکش برای ارسال محموله های سلاح از طریق دریای سرخ و صحرای سینا به غزه و لبنان استفاده کند و علاوه برذاین از نیروهای حماس و گروه های شبه نظامی فلسطین نیز حمایت کرده است.»

اسراییل در عین حال با حمله به کارخانههای سودانی به دنبال ارسال پیامهایی به دولت این کشور است . اسراییل بر این عقیده است که سودان شمالی ، کشوری ضعیف است که خود درگیر مسایل سودان جنوبی و منطقه دارفور بوده و قادر به حمله مستقیم به اسراییل نیست . این اقدامات برای این است که به البشیر این پیام را برساند که نباید روابط خود با تهران و حماس را گسترش دهد . پیام مهمتر این اقدامات اما برای ایران است، اینکه اگر تهران از کشورهای منطقه شرق آفریقا برای راه اندازی جنگ نیابتی علیه اسراییل استفاده کند ، اسراییل نیز منافع ایران در مطنقه را به خطر می اندازد .

علاوه بر این ، اسراییل از متحد خود سعنی سودان جنوبی برای تضعیف خارطوم استفاده می کند. این مشارکت و همکاری به موازات مناقشه اسراییل و ایران پیش آمده است . در طول جنگ اول سودان (در فاصله سالهای 1955 تا 1972) اسراییل نیروهای جنبش آزادی‌بخش سودان را تجهیز کرده و به آنان آموزش نظامی داد . این اقدام در راستای «دکترین پیرامون» بن گوریون صورت گرفت . دکترینی که میگوید اسراییل باید با ممالک غیر عرب نزدیک به منطقه روابط محکم و دوستانه ای برقرار کندتا در مقابله با خطر اعراب، موازنه قدرت حاصل آید . بعد از استقلال سودان جنوبی در سال 2011 حرکات دیپلماتیک جوبا برای برقراری رابطه دیپلماتیک با اسراییل باعث شد جدید التاسیس ترین کشور جهان به متحد استراتژیک اسراییل تبدیل شود. در ادامه این روابط در ماه مارس سال 2012 یک هواپیمای بدون سرنشین ایرانی توسط شورشیان مورد حمایت جوبا به ضرب گلوله سقوط کرد و اسراییل نیز در مقابل تعدادی از نیرویهای امنیتی خود را برای آموزش نیروهای نظامی سودان جنوئبی برای کار با تانک های T-72 به این منطقه اعزام کرد. اگر خارطوم و جوبا به خاطر منطقه نفت خیر آبیه با یکدیگر درگیر جنگ شوند، انتظار می رود ایران و اسراییل نیز درگیر جنگی نیابتی در منظقه شوند و سودان تبدیل به یکی از خطرناکترین میادین نبرد در منطقه شود .

اریتره یکی دیگر از قطعات مهم در این پازل است 

منتشر شده در: رجا نیوز