نشست سه جانبه وزرای خارجه کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان، در حالی روز گذشته با هدف بررسی مشکلات منطقه، مبارزه با تروریسم و مواد مخدر و گسترش همکاری‌ها میان سه کشور برگزار شد که چندی پیش نیز وزرای خارجه سه کشور بر ضرورت همکاری‌های بیشتر در جهت برقراری امنیت در منطقه تاکید کرده بودند. با این حال دولت آمریکا که به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه و همچنین باقی ماندن نیروهای نظامی‌اش در افغانستان است، از یک سو در پی مذاکره با نمایندگان طالبان برای تقویت امنیت افغانستان است و از دیگر سو برای باز کردن راه‌های گفت‌و‌گو و مذاکره با ایران، خود را با ایران در افغانستان دارای منافع مشترک می‌داند. علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که روزگاری در کسوت معاونت وزارت امور خارجه، مسؤول تحولات افغانستان بود و از وی به عنوان کارشناس تحولات افغانستان یاد می‌شود، در گفت‌و‌گو با «وطن امروز» به تحلیل مسائل اخیر افغانستان و تحرکات آمریکا در منطقه پرداخته است. * * * آقای بروجردی! آخرین نتایج مذاکرات وزرای خارجه سه کشور ایران، پاکستان و افغانستان درباره تامین امنیت منطقه چه‌بوده است؟ یکی از مبانی سیاست‌های ما در تامین امنیت منطقه این است که معتقدیم، این مساله باید به‌وسیله کشورهای منطقه حفظ شود و به همین دلیل با حضور نیروهای کشورهای بیگانه در منطقه مخالفیم و معتقدیم، حضور این نیروها نه تنها کمکی به امنیت منطقه نخواهد کرد بلکه در میان مدت و دراز مدت به کشورها ضرر نیز زده و نا‌امنی‌های فراوانی ایجاد خواهد کرد. شما وضعیت عراق و افغانستان را به عنوان 2شاهد زنده این نظریه مشاهده می‌کنید که به چه میزان هم ملت عراق و هم نیروهای اشغالگر همچنان در عراق کشته می‌شوند و به همین دلیل هم، ما معتقد به توافقنامه امنیتی متقابل در منطقه خلیج‌فارس و همچنین با افغانستان و پاکستان هستیم. دولت آمریکا اعلام کرده است، در هر صورت به دنبال تامین امنیت منطقه است و ممکن است در این راه با نمایندگان گروه طالبان نیز مذاکراتی داشته باشد. آیا ایران نیز به چنین مذاکراتی علاقه‌مند است؟ حرکت‌های طالبان در گذشته و حال به خوبی روش و مشی این گروه را روشن کرده و تندروی‌هایی که آنها برخلاف قوانین اسلامی انجام می دهند باعث ارائه چهره غیرواقعی و نامطلوب از اسلام در عرصه جامعه جهانی شده که همه اینها به ضرر مسلمانان و امنیت منطقه است، از این بابت ایران نیز این گروه را به رسمیت نمی‌شناسد که بخواهد با آنها مذاکره‌ای داشته باشد. ایران هیچ وجه اشتراکی با طالبان ندارد و به هیچ عنوان مذاکره با گروهی را که قطعا تروریست است، نمی‌پذیرد. پس چرا آمریکا به دنبال مذاکره با تروریست‌هاست؟ آمریکایی‌ها به دنبال بقای خودشان در منطقه هستند و در این راه با هر کسی که بتواند این بقا را تضمین کند، مذاکره می‌کنند. آمریکایی‌ها که در حال حاضر اعتراف می‌کنند خود به وجود آورنده طالبان در افغانستان بوده‌اند، به بهانه از بین بردن همین گروه وارد خاورمیانه و افغانستان شدند و هم‌اکنون نیز می‌خواهند به وسیله همین گروه بقای خود در خاورمیانه و خاک افغانستان و عراق را تضمین کنند. هر قدر که بروز و ظهور طالبان در منطقه بیشتر باشد، آمریکا بهانه‌های بیشتری برای حضور در منطقه خواهد داشت. به همین دلیل تصمیمات سه کشور ایران، افغانستان و پاکستان را برای تامین امنیت منطقه به وسیله خودشان قبول ندارند و معتقدند، حتما خود باید بر این تامین امنیت، نظارت داشته باشند. آخرین مسائلی که بین ایران و آمریکا درباره تامین امنیت منطقه پیش آمد، منجر به شکل گرفتن این فضای رسانه‌ای شد که آمریکا و ایران در حال برداشتن نخستین گام‌ها برای انجام مذاکره هستند. آیا افغانستان می‌تواند در واقع گذرگاه ایران و آمریکا برای حل مسائلشان باشد؟ ایران تا به حال تنها در اجلاس‌های بین‌المللی که برای بازسازی و تامین امنیت افغانستان و عراق برگزار شده، شرکت کرده و هیچ مذاکره رسمی‌اي بین نمایندگان ایران و آمریکا برای حل مسائل دو کشور شکل نگرفته است. البته باید مسائل منطقه‌ای را نیز از مسائل مربوط به روابط دیپلماتیک دو کشور جدا کرد. ایران ممکن است برای تامین امنیت افغانستان و عراق به نیروهای موجود در این 2 کشور کمک کند اما هیچگاه این کمک به معنای کمک به آمریکا نیست و به معنای کمک به کشورهای همسایه است؛ چنانکه بارها دیده‌اید ایران بزرگ‌ترین مخالف حضور نیروهای آمریکایی در منطقه بوده و خواهد بود. ایران تا به حال برای کمک به تامین امنیت منطقه و کشورهای همسایه، هر چه در توان داشته به کار برده و گاهی اوقات این کمک‌ها به معنای کمک ایران به آمریکا ارزیابی شده اما تصور نمی‌شود این کار به معنای حل مسائل فی‌ما‌بین ایران و آمریکا در 30 سال گذشته باشد. با این حال، مسائل مربوط به مذاکره ایران و آمریکا پشت میز مذاکرات مربوط به عراق، در حال حاضر به پشت میز مذاکرات افغانستان کشیده شده است. برخی معتقدند کمک ایران به عراق برای بازسازی و همچنین تامین امنیت، به‌گونه‌ای بوده که حالا باید همین نتایج در افغانستان نیز حاصل شود تا تعامل دو کشور، سرانجام به سمت مذاکره رسمی پیش رود. ما در عراق بر اساس شرایط ویژه این کشور تصمیم گرفتیم با آمریکایی‌ها با هدف کاهش بحران مذاکره کنیم و به نظر می‌رسد، کار سودمندی نیز برای ملت عراق بود. در افغانستان چنین شرایطی که در عراق وجود داشت، تاکنون احساس نشده و اگر زمانی احساس شود ضرورت می‌طلبد که ما برای تامین امنیت در افغانستان، اقدام مشابهی را انجام دهیم، قطعا در این زمینه هم شورای‌عالی امنیت ملی تصمیم خواهد گرفت. آیا مذاکرات غیررسمی و پنهانی‌ای هم برای افغانستان تا به حال وجود داشته است؟ در تمام طول مدتی که نیروهای آمریکایی در افغانستان بوده‌اند، تاکنون حضور و مذاکرات ایران برای مسائل افغانستان تنها از طریق اجلاس‌های بین‌المللی بوده و مذاکره دیگری با مقامات آمریکایی نداشته‌ایم. دولت آمریکا اصرار دارد ایران و آمریکا در افغانستان دارای منافع مشترک هستند، این منافع مشترک به نظر شما وجود دارد؟ آمریکایی‌ها می‌دانند که دولت ایران به دنبال تقویت امنیت در مرز خود با افغانستان است تا هم از ورود مواد مخدر جلوگیری کند و هم مانع ورود تروریست‌ها به خاک ایران شود. آمریکا ادعا می‌کند، در این حوزه با ایران دارای منافع مشترکی است. ما با آنها منافع مشترک نداریم اما اگر حتی این منافع نیز مشترک باشد، راه‌های رسیدن به آن از نظر 2 کشور متفاوت است. ایران به دنبال امنیت پایدار در افغانستان به وسیله همکاری کشورهای همسایه است و آمریکا به دنبال این است که به اسم تامین امنیت، حضور نظامی خود در منطقه را گسترش دهد. بنابراین در مذاکرات نیز باید به دنبال راه‌هایی بود که برای هر 2 کشور، مناسب باشد. سطح مذاکرات بین ایران و آمریکا برای مسائل افغانستان، تاکنون مانند سطح مذاکرات این دو کشور درباره مسائل عراق نبوده و تنها در حد ارائه چند پیشنهاد و رد یا تایید آنها از سوی ایران بوده است، ممکن است سطح مذاکرات به بالاتر از مقطع فعلی نیز برسد؟ یک سری پیشنهاد از سوی آمریکایی‌ها مطرح شده بود مبنی بر اینکه ایران اجازه دهد از چابهار برای انتقال تجهیزات ناتو به افغانستان استفاده کنند و در قبال آن، آمریکا نیز امتیازاتی را برای ایران در نظر بگیرد اما این پیشنهاد با موافقت ایران رو‌به‌رو نشد.
منتشر شده در: وطن امروز
ارسال یک دیدگاه