گرم شدن هوا، بالا رفتن ميزان مصرف برق در کشور و همچنين محدوديت در ميزان توليد برق در نيروگاه‌هاي آبي در طول فصل تابستان، نه‌تنها ايران را در توليد برق دالي با محدوديت و مشکلاتي روبه‌رو ساخته است، بلکه بر روی ميزان صادرات نفت نيز تأثير زيادي گذاشته است. شايد هيچ‌کس تا به امروز گمان نمي‌کرد که علاوه بر سهميه‌بندي شدن برق در کشور در تابستان سال جاري، اين محدوديت‌ها ايجاد اعتراضات خياباني در عراق را نيز به دنبال داشته باشد.
در حدود سه هفته است که مردم استان‌هاي جنوبي عراق در اعتراض به وضعيت نابهنجار زيرساخت‌هاي اساسي اين کشور و چگونگي خدمات‌رساني دولت در امور اجتماعي و رفاهي به خيابان‌ها ريخته و اعتراضات گسترده‌اي را ترتيب داده‌اند. اين اعتراضات که از استان بصره آغاز شد، کم‌کم به شهرهاي ديگر مانند نجف نيز رسيد. اين در حالي بود که با ادامه يافتن اين اعتراضات، اوضاع امنيتي نيز رو به وخامت نهاد و برخي از عناصري که هويت آنان چندان هم براي مسئولان امنيتي عراق ناشناخته نبود، با هجوم به فرودگاه نجف براي ساعاتي کار اين فرودگاه را با توقف روبه‌رو ساخته و مشکلات امنيتي جدي‌اي را براي اين فرودگاه بزرگ به وجود آوردند.
در مورد دلايل و ريشه‌هاي اين اعتراضات، اخبار و تحليل‌هاي مختلفي منتشر شد اما واکنش‌هاي بعدي کشورهاي منطقه از جمله عربستان و تلاش آمريکا براي دخالت در اين موضوع نشان داد نبايد به اين سادگي هم از کنار اين مسئله گذشت. برخي از رسانه‌هاي منطقه‌اي از جمله الجزيره، قطع شدن برق صادراتي ايران به عراق را علت اصلي اين اعتراضات دانستند و به همين ترتيب اين فرضيه باعث شد که عربستان که به‌شدت به دنبال محکم ساختن جاي پاي خود در عراق است، به سرعت اعلام کند که برق موردنياز اين کشور را تأمين خواهد کرد. اما اين مسئله در شرايطي به بازي تبليغاتي عربستان در برابر ايران تبديل شد که سفير جمهوري اسلامي در بغداد اعلام کرد که اصولاً صادرات برق ايران به عراق قطع نشده و فقط به دليل افزايش ميزان مصرف داخلي و خارجي، حجم صادرات تا حدي کاهش پيداکرده است.
رسانه‌ها اما نظر ديگري نيز در اين خصوص دارند و معتقدند مي‌توان به وضوح رد پاي عربستان و عراق در اين اعتراضات را مشاهده کرد. هفته گذشته، شبکه خبري الجزيره در گزارشي به اين مسئله پرداخته و عنوان کرد که يکي از مهم‌ترين عوامل ايجاد اعتراضات در عراق، جنگ آمريکا در اين کشور در سال 2003 بود که منجر به تخريب گسترده زيرساخت‌هاي اين کشور شد. تحليلگر اين شبکه خبري همچنين بيان کرد البته زيرساخت‌هاي استان‌هاي جنوبي اين کشور از جمله استان‌هاي شيعه‌نشين از سالها قبل و از دهه 90 ميلادي دچار مشکلات بسيار بود. بر اين اساس از زمان شورش شيعيان در ابتداي دهه 90 ميلادي، صدام حسين، اين استانها را به حال خود رها کرد و هيچ اقدامي جهت توسعه زيرساخت‌هاي شهرهاي مهم جنوبي عراق انجام نداد تا مردم اين استانها در رنج بيشتري قرار گيرند. سومين دليل که اين روزها بيشتر از قبل خود را نشان مي‌دهد، قطعي يا کاهش ميزان صادرات برق ايران به اين استانها است. الجزيره مدعي شده است که دولت عراق در حدود 1/5 ميليارد دلار در اين خصوص به ايران بدهکار است و ايران نيز به همين دليل و به دليل وصول نشدن مطالباتش صادرات برق به عراق را قطع کرده است. اين شبکه خبري در ادامه بيان کرده است که نکته جالب در اين خصوص اين است که مردم و معترضان، ايران را مقصر اصلي اين حادثه نمي‌دانند و معتقدند دولت ناکارآمد و مديران فاسد عراقي با پرداخت نکردن بدهي خود به ايران زمينه بروز اين بحران را در روزهاي گرم تابستان به وجود آورده‌اند. الجزيره با اين حال در ادامه به نقل از منابع آگاه خود در بغداد بيان کرده است که دولت عراق با اين حال به دليل ديگري نتوانسته بدهي خود به ايران را پرداخت کند و آن فشارهاي بسيار زياد مسئولان آمريکايي به دولت العبادي براي پرداخت نکردن اين بدهي است. اين شبکه خبري در واقع بر اين عقيده است که آمريکا با ممانعت از پرداخت کردن بدهي عراق به ايران با يک تير چند نشان زده است. اول اينکه فشارهاي مالي بر ايران را افزايش داده و تلاش کرده است وجهه ايران در بين مردم عراق را خراب کند، از سوي ديگر به عربستان کمک کرده است که جايگاه بهتري در عراق پيدا کند و از سوي ديگر تلاش دارد با استفاده از اين اعتراضات که ناشي از خواسته‌هاي مشروع و بحق مردم است، بر روند تشکيل دولت در عراق تأثيرگذاري داشته باشد.
رحيم الدراجي، سياستمدار عراقي در گفت‌وگو با اين شبکه خبري بيان کرده است که آمريکا بازي خطرناکي را در عراق آغاز کرده و سعي دارد از اين کشور در برابر ايران سوء استفاده کند. وي بيان کرده است: «شخصاً عقيده دارم آمريکايي‌ها فشار زيادي بر مسئولان عراقي وارد کرده‌اند که مانع از پرداخت شدن بدهي‌هاي بغداد به تهران شوند.» وي در ادامه تصريح کرده است: «به نظر مي‌رسد آمريکا با ايران در زمين عراق نيز وارد جنگ نيابتي شده است و دولت آمريکا رسماً از عراق خواسته است که بخشي از اين جنگ باشد.
با اين حال عراق با ايران رابطه ديپلماتيک و اقتصادي بسيار گسترده‌اي دارد و نمي‌توان انتظار داشت در شرايطي که گروه‌هاي شيعه هر روز بيشتر از روز قبل در حال نزديک شدن به يکديگر و تشکيل بزرگ‌ترين ائتلاف پارلماني در جهت تشکيل دولت هستند، اين نقشه‌ها و راهکارها بتواند روي نظرات آنها در خصوص انتخاب نخست‌وزير تأثير زيادي بگذارد. اين گمانه‌ها در شرايطي مطرح مي‌شود که ايرج مسجدي، سفير ايران در بغداد اعلام کرده است که بغداد باوجود همه مشکلاتي که در تأمين هزينه‌هاي برق دارد باز هم تمام تلاش خود را براي پرداخت بدهي‌هاي خود به ايران به کار گرفته و اين بدهي‌ها در قالب يک چارچوب تعيين‌شده در حال پرداخت است. وي مسئله تعويق در پرداخت‌ها را تکذيب نکرده اما معتقد است اين موضوع به هيچ عنوان به اعتراضات عراق ربطي ندارد.
در عين حال شايد عربستان بخواهد از اين فرصت جهت نزديک شدن به رهبران عراقي استفاده کند اما اين نکته نيز نبايد فراموش شود که هر اقدام زيرساختي براي تأمين برق اين کشور از سوي عربستان به سالها زمان نياز دارد و عربستان نمي‌تواند در چند سال آينده به راحتي جاي ايران در معادلات اقتصادي عراق به خصوص دربخش تأمين انرژي را بگيرد.
ارسال یک دیدگاه