
چگونه باید با خواستهای رژیم صیهونیستی در مذاکرات وین مقابله کرد؟
«اسراییل سعی دارد از بدترین اتفاق، بهترین سود را ببرد». این جملهای است که رسانهها و تحلیلگران آمریکایی درباره نوع مواجهه رژیم صهیونیستی با احتمال توافق احیای برجام میگویند. رسانهها بر این باورند سران رژیم صهیونیستی از مدتها پیش به این نتیجه رسیده بودند که آمریکا در هر صورت به برجام باز میگردد و آن را احیا میکند و تصمیم گرفتهاند تصمیمات خود را در همین راستا اتخاذ کنند. این دیدگاه به دلیل علاقه آمریکا به برجام به وجود نیامده است، بلکه به این دلیل است که سران رژیم صهیونیستی میدانند دنیا راهی جز دیپلماسی در برابر اقدامات ایران به خصوص در پرونده هستهای ندارد.
سران این رژیم به دنبال افزایش توانمندیهای نظامیشان بوده و به دنبال یک اتحاد مانند ناتو با کشورهای عرب منطقه در مقابله با ایران هستند. دیدار اخیر نفتالی بنت با مقامات بحرین و تلاشهای او برای سریعتر برگزار شدن جلسات دیدارش با سایر مقامات منطقهای در همین راستا ارزیابی میشود. آنطور که برخی رسانهها به تازگی گزارش داده اند، نفتالی بنت روز یکشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت، اعلام کرده است که «احتمالا به زودی دنیا شاهد شکل گیری توافق بین آمریکا و ایران خواهد بود اما این توافق از برجام ضعیفتر و کوتاهتر خواهد بود.»
این صحبتهای بنت به این دلیل مطرح میشود که مسئولان رژیم صهیونیستی با وجود تمام تلاش خود نتوانستند در مذاکرات فعلی، آمریکا و اروپا را به این نتیجه برسانند که توافق را از باب اجرایی شدن تعهدات ایران و محدود شدن فعالیتهای هستهای کشورمان پیش برده و در عین حال از زیر بار لغو تحریمها شانه خالی کند. بر همین اساس مقامات رژیم صیهونیستی به دنبال این هستند که با نزدیکتر کردن خود به مسئولان کشورهای اروپایی و آمریکا که در وین در حال مذاکره هستند، چند امتیاز را برای حفظ منافع خود در احیای برجام، از طرف غربی بگیرند.
ماجرای بندهای غروب آفتاب در برجام
آنها در گام اول به دنبال افزایش دادن زمان رسیدن پرونده هستهای ایران به حالت عادی در آژانس بین المللی انرژی هستند. بندهای موسوم به «غروب آفتاب» زمانی را پیش بینی کرده است که ایران دیگر میتواند بدون هیج مشکلی به غنیسازی و همچنین توسعه تاسیسات هستهای خود در راستای رسیدن به انرژی صلحآمیز هستهای برسد که این زمانها از سال ۲۰۱۵ تاکنون آغاز شده است مسئولان رژیم صهیوینستی که از ابتدای امر، وجود داشتن این بندها را در برجام، به نفع خود نمیدانستند، حالا بر این باروند که آغاز شمارش برای رسیدن به این نقطهای پایان در برنامه نظارت شدید بر فعالیتهای هستهای ایران و محدود شدن این فعالیتها باید طولانیتر باشد و یا اینکه اصلا وجود نداشت باشد تا ایران هیچ گاه نتواند به عنوان یک بازیگر عادی در آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح شود. آنها در طول گفت و گوهای وین بارها به مقامات آمریکایی گفته بودند که حداقلترین خواسته آنها حساب شدن سال ۲۰۲۲ به عنوان آغاز تایملاین زمانی محاسبات برای بندهای «غروب آفتاب» است. این مسئله البته به شدت از سوی ایران رد شده است.
معضلی به نام مکانیسم ماشه
نکته بعدی در نگرانیهای رژیم صهیونیستی، مسئله مکانیسم ماشه است. آنها میخواهند بعد از پایان یافتن زمانی که ایران تخت نظارتهای شدید آژانس انرژی اتمی قرار میگیرد و در زمانی که برنامه هستهای ایران به حالت عادی بازگشت نیز مکانیسم ماشه بتواند از طرف ایالات متحده مورد استفاده قرار گیرد. این در حالیست که چنین مسئلهای در برجام قید نشده و اصولا محلی از اعراب ندارد زیرا تا آن زمان پرونده هستهای کشورمان به حالت عادی بازگشته است.
تضمین برای ادامه خرابکاری در داخل ایران
مقامات رژیم صهیونیستی بارها اعلام کردهاند که قرار نیست در صورتی که آمریکا با ایران برای احیای برجام به توافق رسید، دست از خرابکاری در تاسیسات و سایتهای ایران و همچنین خرابکاری در سایتهای تولید پهپاد و موشک و تمام توان نظامی ایران دست بردارند. چند ماه پیش و همزمان با شکل گیری دور هفتم مذاکرات در وین که اولین دور مذاکرات در دولت حجت الاسلام رییسی بود، نفتالی بنت و سایر مقامات دفاعی رژیم صهیوینستی بارها در سفر به ایالات متحده از این کشور خواستند تضمین دهد که در صورت توافق با ایران، خللی در برنامههای این رژیم علیه ایران به وجود نمیآورد. آمریکا در این خصوص هنوز تضمینی به رژیم صهیونیستی نداده است اما در مقابل، به ایران نیز تضمین نداده که در صورت احیای برجام، حجلوی این رژیم برای خرابکاری در سایتهای ایران را میگیرد یا مانع از درز اطلاعات آژانس بین المللی انرژی اتمی به سرویسهای جاسوسی صهیونیستی میشود.
ادامه نگرانیهای امنیتی رژیم صهیونیستی
مسئله بعدی این است که رژیم صهیونیستی میخواهد احیای برجام، همراه با ارائه بستهای تشویقی و حمایتی از این رژیم همراه باشد! آنها معتقدند آمریکا در صورتی میتواند به احیای برجام بپردازد که از قبل؛ نگرانیهای امنیتی این رژیم را رفع کرده و کمکهای مالی و نظامی خود را چند برابر کند! مهمترین مسئله اما این است که رژیم صهیونیستی از بایدن میخواهد در راستای اجرایی کردن توافق آبراهام، با جدیت بیشتری عمل کند. مسئولان رژیم صهیونیستی میدانند که دولت بایدن ب عنوان دولت دموکراتی که مخالف سیاستهای ترامپ در منطقه بوده است، اگر جلوی اجرایی شدن توافق آبراهام را هم نگیرد، حداقل برای گستردهتر شدن این توافق اقدامی انجام نمیدهد. آنها تلاش دارند با فشار بر آمریکا زمینه را به گنهای مهیا سازند که دولت بایدن متعهد به اجرای این توافق شده و تلاش کند کشورهای دیگر منطقه مانند عربستان و عراق را نیز به این توافق بکشاند.
تضمین کنگره؛ شرط لازم توافق
اگر فرض را برای این بگیریم که خواستهها و منافع رژیم صهیونیستی در مذاکرات وین در همین چند محور خلاصه میشود، بنابراین میتوان به راحتی سیاستهایی که میتواند به پیشبرد منافع ایران در این مذاکرات بیانجامد را نیز پیش بینی کرد.
قبل از اینکه بخواهیم نگاهی به خواستههای سران صهیونیستی در مذاکرات وین داشته باشیم، باید اطمینان حاصل شود که توافق احیای برجام، ضمانت اجرایی از سوی آمریکا دارد. بر اساس اخبار منتشر شده، هنوز آمریکاییها آمادگی ارائه چنین تضمینی به تمام طرفهای درگیر در مذاکرات نداشتهاند. این در شرایطیست که شرط پایدار بودن این توافق، شرط بسیار مهمی است که در صورتعدم تحقق، میتواند توافق برچام را به توافقی موقت و البته به شدت به ضرر ایران تمام کند. حتی اگر این توافق به امضا و تایید کنگره نیز نرسد، به نظر میرسد درخواست وزیر امور خارجه کشورمان درباره صادر شدن بیانیه کنگره در حمایت از این توافق، حداقل اقدامی باشد که دولت آمریکا برای اعلام حسن نیت خود باید آن را به انجام برساند. همانطور که دولت آمریکا در سال ۲۰۱۵ پذیرفت قانون کنگره برای تصویب برجام (قانون بررسی توافق هستهای ایران در سال ۲۰۱۵) یا INARA را در کنگره اجرای کرده و متن توافق را به تصویب کنگره برساند، به نظر میرسد در دور فعلی مذاکرات نیز کنگره، دولت آمریکا را مجبور میکند که هر نوع توافق را به تایید کنگره برساند. در سال ۲۰۱۵، با این حال نمایندگان کنگره به صورت دو حزبی در هر دو مجلس نمایندگان و سنا به رد این توافق رای دادند اما باراک اوباما آنقدر شانس داشت که تعداد نمایندگان مخالف توافق در آن زمان به دو سوم نمایندگان نرسید و رد شدن توافق به تایید نهایی نرسید. این بار اگر بر اساس قوانین داخلی آمریکا، دولت بایدن مجبور به تصویب توافق احتمالی در کنگره باشد، احتمالا رای دو سوم نمایندگان برای رد آن را شاهد خواهد بود و این مسئله توافق را در همان گام ابتدایی با مشکل مواجه میسازد و باعث میشود تحریمهای اعمال شده توسط کنگره نتواند تعلیق و یا لغو شود. نکته جالب توجه این است که دولت ترامپ با توجه به تصویب نشدن توافق ۲۰۱۵ در کنگره، توجیه قانونی لازم برای خروج از آن را به دست آورد و اعلام کرد که این توافق، از مشروعیت لازم برخوردار نبوده است. اجرایی شدن پیشنهاد امیر عبدالهیان وزیر امور خارجه کشورمان، میتواند یکی از شرطهای اساسی برای اجرایی شدن توافق جدید باشد زیرا نشان میدهد رییس جمهور بعدی آمریکا نمیتواند به بهانه غیر قانونی و غیر مشروع بودن این توافق در آمریکا، به راحتی از آن خارج شود.
ایران در عین حال باید خواستار تضمین شفاف آمریکا و رژیم صهیونیستی برای پایان یافتن حملات سایبری و خرابکاری علیه منافع ایران در منطقه و در داخل کشور باشد و مطرح کند در صورتی که خرابکاریها در هر کدام از تاسیسات ایران که زیر نظر آژانس اداره میشود، ادامه یابد، اقدامات لازم برای جلوگیری از درز اطلاعات آژانس و همچنینعدم دسترسی به سایت مورد نظر اعمال خواهد شد.
یکی دیگر از ضروریات توافق جدید برای مقابله با اقدامات رژیم صهیونیستی اصرار بر اجرایی شدن توافق بر اساس زمانبندی تاریخی است که پیش از این در توافق سال ۲۰۱۵ برای بندهای «غروب آفتاب» در نظر گرفته شده بود، است. ایران باید این مسئله را آشکارا اعلام کند که خروج آمریکا از برجام نمیتواند مدت زمان ۲۵ساله یا ۳۰ساله برای عادی شدن روند پرونده هستهای ایران در دنیا را دچار اخلال کند و یا آن را با تمدیدهای غیر موجه رو به رو سازد. در اینصورت، آمریکا و کشورهای غربی، در سالهای آینده هر زمان که اراده کردند، دوباره از توافق خارج شده و مدت زمان عادی شدن پرونده هستهای کشورمان را به تاخیر میاندازند که این مسئله کاملا بر خلاف منافع ملی کشورمان است.
نکته بسیار مهم بعدی، جلوگیری از استفاده ناموجه کشورهاو به خصوص آمریکا از مسئله مکانیسم ماشه است. مکانیسم ماشه تا زمانی میتواند اجرایی شود که برنامه هستهای ایران هنوز به مرحله عادی شدن نرسیده باشد. در صورتی که پرونده هستهای کشورمان به سمت عادی شدن پیش رفت و ایران نشان داد که به تعهداتش پایبند است، نباید آمریکا یا هر کشور دیگری بتوانند به صورت یکطرفه و بر اساس خواست و اراده خود بدون هیچ هزینه ای، مکانیسم ماشه را اجرایی کنند. این مسئله که مکانیسم ماشه تا چه زمانی میتواند به کار برده شود، در توافق احتمالی فعلی باید کاملا مشخص شود. البته در عین حال به دلیل غیر قابل اعتماد بودن آمریکا باید مشخص شود که در صورت بازگشت آمریکا به برجام، این کشور نتواند به صورت یکجانبه و بر اساس منافع خود با دلایل واهی این مکانیسم را فعال سازد.
توافق احتمالی جدید بین ایران و کشورهای عضو ۴+۱ و آمریکا برای اجرایی کردن برجام، این بار باید بیشتر از هر زمان دیگری با دقت نوشته شود زیرا ایران دیگر زمانی برای تجربه کردن عواقب منفی تغییر ناگهانی سیاستهای آمریکا در جهان را ندارد.