هفته آینده مذاکرات ایران و 6 قدرت جهانی برای بررسی چگونگی رسیدن به توافق نهایی هسته ای ادامه می یابد . این مذاکرات در دور آخر در وین با سرعت و کیفیت مورد نظر طرفین پیش نرفت و اختلافات موجود در خصوص نحوه همکاری ایران با جامعه بین الملل و همچنین لغو تحریمها باعث شد که این دور از مذاکرات بدون نتیجه خاصی به پایان برسد .
موضوعی که با این حال بیشترین اهمیت را برای طرفهای درگیر در این پرونده داشته و باعث ایجاد نگرانیهایی در این زمینه شده است ، رسیدن به تاریخ معین شده 20 ژوئیه برای رسیدن به توافق نهایی در این زمینه است. نمایندگان آمریکا در این دور از مذاکرات تاکید زیادی بر روی زمان داشته و سعی داشتند با پیش کشیدن مسئله اولیتماتوم 6 ماهه ایران را وادار سازند که به بسیاری از خواسته های آنها پاسخ مثبت دهد. یکی از این خواسته ها پیش کشیده شدن بحث موشک های بالستیک ایرانی در مذاکرات نهایی و همچنین از بین رفتن هر نوع فعالیت تحقیقی و علمی راجع به فرآیند هسته ای شدن بود. وندی شرمن نماینده آمریکا در این مذاکرات به همین دلیل بیان کرد که ایران باید تصمیم بزرگ و سختی برای مرحله نهایی بگیرد و بدین ترتیب به صورت غیر مستقیم بیان کرد که آمریکا و متحدان اروپایی اش هیچ گاه از خواسته های خود در این گفت و گو کوتاه نمی آیند .
اما چه مسایلی باعث می شود که چشم انداز و دورنمای مذاکرات بعد از تاریخ 6 ماهه اول تعیین شده برای رسیدن به توافق نهایی در این زمینه تیره و تار تر شود ؟ از نظر آمریکا تلاش زیادی باید صورت بگیرد تا بتوان تا تاریخ 20 ژوئیه به توافق نهایی رسید . در غیر این صورت اگر این زمان به 6 ماه دیگر نیز تمدید شود ، بسیاری از شرایط در این پرونده دچار دستخوش و تغییر و تحول می شود و تغییرات بسیاری رخ می دهد که به نفع آمریکا نیست . این تغییرات به شرح زیر است :
- نظام تحریم ها در حال فروپاشی است
نظام تحریم های بین المللی علیه ایران به شدت در حال فروپاشی است . این امکان به دلیل مذاکره ایران با کشورهای غربی به دست نیامده و بحران های موجود اقتصادی در اروپا و رو به رو شدن آمریکا با پیشتازی روسیه و چین در عرصه اقتصادی جهان این متحدان را برای رسیدن به بازار ایران دستپاچه کرده است .
آمریکا سعی دارد به شدت خود را رهبر اصلی در روند مذاکرات هسته ای نشان دهد . اوباما می کوشد توافق نهایی با ایران را به نام خود و البته به کام خود نیز رقم بزند. اگر اوباما بتواند توافق نهایی با ایران را پشت درهای بسته گفت و گوهای محرمانه دو جانبه با مذاکره کنندگان ایرانی به دست آورده و نقش کمتری برای کشورهای اروپایی قایل شود ، مطمئنا در زمینه اقتصادی نیز تک تاز جریان رقابت برای ورود به ایران خواهدبود. این رقابت نابرابر بین اتحادیه اروپا و آمریکا از هم اینک آغاز شده است . آمریکا طی یک ماه گذشته دو شرکت بزرگ اقتصادی اروپایی یعنی بانک « بی پی ان » فرانسه و شرکت هواپیما سازی «فوکر» را به دلیل نقض تحریم های ایران مجازات و در برابر جریمه های میلیارد دلاری قرار داده است . این مسئله داد کشورهای اروپایی و همچنین سران آنها را درآورده و در آخرین مورد باعث شد فرانسوا اولاند رییس جمهور فرانسه در طول یک شبانه روز دوبار با باراک اوباما دیدار داشته باشد تا از او بخواهد از گرفتن این مبلغ جریمه که می تواند اقتصاد فرانسه و همچنین کل کشورهای اتحادیه اروپا را تحت تاثیر قرار دهد خودداری کند . جواب اوباما به اولاند وسایر سران اتحادیه اروپا یک کلمه بود : نه !
بسیاری از رسانه های اروپایی از هم اکنون به این نتیجه رسیده اندکه تنها پیروز میدان در مذاکرات هسته ای قدرتهای جهانی با ایران ، آمریکا خواهد بود. اوباما به بهانه اینکه تحریمها کمی کاهش یافته شرکت های آمریکایی نظیر کوکاکولا و اپل را به صورت رسمی وارد ایران کرده و از سوی دیگر شرکت های اروپایی را به دلیل نقض تحریم ها از ایران بیرون می راند . از طرف دیگر قول می دهد در راستای اجرای توافق ژنو قطعات هواپیما به ایران بفرستد و ایرباس را برای مذاکره در این زمینه به تهران می فرستد و از جانب دیگر شرکت هلندی فوکر را که بر اساس همین قرار داد در حال فروش لوازم قطعات یدکی هواپیما به ایران بود جریمه می کند . او مستقیما دارد این پیام را برای طرف اروپایی می فرستد که تنها آمریکا حق ورود و معامله تجاری با ایران را دارد .
این مسئله اما اصلا به مذاق اروپایی ها که سالها بازار ایران را در قبضه خود گرفته بودند ، خوش نیامده و اختلافات در این زمینه می تواند نظام تحریم ها علیه ایران را دچار فروپاشی کند . اگر اوباما تحت فشار اتحادیه اروپا با پرداخت نشدن جریمه 10 میلیارد دلاری بانک فرانسوی موافقت کند راه برای تجارت شرکت های بیشتر با ایران باز می شود و از سوی دیگر نمی توان انتظار داشت که دور زدن تحریم ها توسط ایران به کار سخت و طاقت فرسایی تبدیل شود .
- تغییر در مذاکره کنندگان هسته ای
یکی از نگرانی های مذاکره کنندگان با ایران موج تغییر و تحولاتی است که قرار است به زودی تیم مذاکره کننده غربی با ایران رادرنوردد. کاترین اشتون مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپایی به زودی باید جایگاه خود را به جانشینش تحویل دهد . از طرف دیگر فرانسه نیز مذاکره کننده خود را تغییر داده و از سوی دیگر امکان دارد وندی شرمن نیز جایگزین ویلیام برنز در وزارت امور خارجه آمریکا شده و نتواند در جلسات مذاکره با ایران حضور داشته باشد . وندی شرمن تنها امید دموکراتها برای مذاکره با ایران است . او به دلیل گفت و گوها و مذاکره هایی که در طول چند دهه گذشته با کره شمالی و ایران داشته به یکی از ماهرترین مذاکره کنندگان در حزب دموکرات تبدیل شده است و اگر او بخواهد در ادامه مسیر جای خود را به فرد دیگری بدهد، نتیجه این مذاکرات نیز تضمین شده نخواهدبود .
- تغییر در ساختار حاکمیت آمریکا
کنگره به شدت بر فشارهای خود به دولت اوباما برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای با ایران افزوده و اگر اوباما نتواند به زودی به نیجه دلخواهش دراین زمینه برسد ، تنها نکته مثبت کارنامه کاری خود در حوزه سیاست خارجی اش را هم ازدست می دهد . این برای جمهوری خواهانی که مترصد فرصت برای ورود به گنگره و بعد گرفتن کاخ سفید هستند ، فرصت بسیار خوبی است . از همین رو اوباما سعی دارد تا قبل از برگزاری انتخابات برای نمایندگان مجلس آمریکا و کنگره نکته مثبتی در کارنامه دموکراتها بر جای گذاشته باشد . اگر جمهوری خواهان کنگره را در دست بگیرند ، مطمئنا دیگر تعهدی به توافق ژنو نخواهند داشت و با دور زدن کاخ سفید طرحهایی را به تصویب می رسانند که بر اساس آن تحریم ها علیه ایران بیشتر خواهد شد .
تمام این موارد باعث می شود که اوباما عجله بیشتری برای رسیدن به توافق داشته باشد اما همانطور که او خودش هم بارها بیان کرده، به توافق نرسیدن ، بهتر از رسیدن به یک توافق بد است . به همین دلیل او سعی دارد با فشار بیشتر بر ایران هم خواسته خود برای رسیدن به ضرب العجل تیرماه را اجرایی سازد و هم تمام موارد مد نظرش را نیز در متن توافق نهایی بگنجاند .
منتشر شده در: هفته نامه خط خبر
ارسال یک دیدگاه