زمانی که در ابتدای شهریورماه سال جاری حسن روحانی از این مسئله سخن گفت که حاضر است برای منافع ملت ایران با هرکسی در دنیا وارد مذاکره شود و بلافاصله پس‌ازآن تلاش‌های آمریکایی‌ها با پادرمیانی فرانسه برای آغاز مذاکرات با ایران بیشتر شد، تحلیلگران بر این عقیده بودند که دولت به فکر انجام دادن انتحار سیاسی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل است. انتظار می‌رفت دیداری هرچند کوتاه بین روسای جمهور ایران و آمریکا صورت گیرد و در آن زمان باب گفت‌وگوهای بعدی باز شود. بااین‌حال بیانات صریح رهبر انقلاب در درس خارج فقه‌شان و تکرار آن در دیدار با اعضای هیئت دولت و تأکید ایشان بر اینکه هیچ مذاکره‌ای با آمریکا صورت نمی‌گیرد، نقشه آمریکایی برای تضمین انتخاب شدن ترامپ برای دور دوم ریاست جمهوری را خنثی کرد.

وزیر خارجه که با پادرمیانی مسئولان سازمان ملل توانست ویزای آمریکا را بگیرد تا بتواند به مجمع عمومی سازمان ملل برود، حالا با دستور کار دیگری وارد نیویورک شده است. خبرها حکایت از این دارد که شاید جلوی انتحار سیاسی دولت گرفته شده باشد اما جلوی «توافق بسیار بد» با وساطت فرانسوی‌ها و حضور پنهانی و پشت پرده آمریکایی‌ها هنوز هم گرفته نشده است. حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور روز گذشته در توئیتی نوشته است که روحانی با مأموریتی ویژه به سازمان ملل می‌رود. از سوی دیگر محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با کریستین امان پور خبرنگار «سی ان ان» می‌گوید: اگر ترامپ تحریم‌ها را بردارد، می‌تواند نظارت دائم بر برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد و می‌تواند با روحانی هم در حاشیه دیدار با 1+5 دیدار کند.

 امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه که مدت زیادی است قصد دارد زمینه برای دیدار دو رئیس‌جمهور را فراهم سازد و مسئله ارائه 15 میلیارد دلار از درآمدهای ایران از طریق اینستکس را به اجازه آمریکا گره زده است، گفته است که درباره پرونده ایران به‌صورت مفصل بحث خواهد شد و ممکن است اتفاقی در نیویورک رخ دهد. او همچنین در جمع خبرنگاران به نکته‌ای کلیدی در این خصوص اشاره و بیان کرده است که این اجلاس به ما اجازه می‌دهد اقدامات ناتمامی که در جریان اجلاس گروه 7 در شهر بیاریتز در جنوب فرانسه انجام دادیم را در نیویورک پیگیری کنیم. اجلاس گروه 7 نقطه آغازین برای پروژه گفت‌وگوی دو جنبه روسای جمهور ایران و آمریکا و یا حداقل مذاکره طرفین از طریق واسطه‌ها برای باقی نگه داشتن ایران در برجام بود.

کنار هم قرار دادن خبرهای روز گذشته تنها دو احتمال خطرناک را که پیش‌ازاین نیز خبرگزاریها درباره آن‌ها هشدار داده بود پررنگ‌تر می‌سازد. اولین مسئله این است که صورت‌مسئله در موضوع هسته‌ای از طرف دولت و همچنین طرف‌های غربی کاملاً اشتباه فهمیده و جا انداخته شده است. صورت‌مسئله این است که طرف مقابل که اختیارات خاصی برای تحریم ایران نیز در دست داشته است (و نگرفتن تضمین کافی از او در برجام در این خصوص از جمله قصورات دولت بوده است) از برجام خارج شده و تحریم‌های جدیدی را نیز علیه ایران اعمال کرده است. ترامپ اعلام کرده است که کمپین فشار حداکثری‌اش درنهایت ایران را به پای میز مذاکره می‌کشاند و این مذاکره برای تسلیم شدن است نه مذاکره‌ای بر اساس احترام متقابل و برابری. در مقابل ایران نیز سه گام برای عقب نشینی از برجام برداشته است. اگر طرف مقابل بخواهد همچنان برجام را زنده نگه داشته و از ایران بخواهد که به تعهدات خود در برجام پایبند باشد، باید در وهله اول خود به تعهداتش پایبند بوده و ضمن بازگشت به توافق هسته‌ای، کلیه تحریم‌ها را نیز لغو کرده و بعد از ایران بخواهد که به برجام بازگردد. هر توافقی غیر از این صورت گیرد، توافقی بسیار بد و خطرناک برای کشور است که همان‌طور که رهبر انقلاب نیز در صحبت‌های اخیر خود فرمودند، معنایی جز تسلیم شدن در برابر خواسته‌های بی‌حدواندازه و بی‌شرمانه آمریکایی‌ها ندارد. اگر آمریکا به برجام بازنگشته و تنها اجازه دهد که ایران به 15 میلیارد دلار از دارایی‌هایش آن‌هم از طریق اینستکس دست پیدا کند، نشان‌دهنده عقب نشینی آمریکا و قبول شکستش در پروژه فشار حداکثری نیست بلکه نشان‌دهنده عقب نشینی ایران و قبول این مسئله است که پروژه فشار می‌تواند بر روی ایران تأثیر گذاشته و دولت ما را وادار به تسلیم کند و این دقیقاً به معنای توافق بسیار بد است.

محمدجواد ظریف در توضیح آنچه از مصاحبه‌اش با امان پور منتشرشده از پیشنهاد ایران درباره لغو تحریم‌های مجلس آمریکا درازای پذیرش پروتکل الحاقی در مجلس ایران خبر داد و بیان کرد که در این صورت دیداری بین روحانی و ترامپ در قالب گفت‌وگوهای 1+5 صورت خواهد گرفت. ابتکار وزیر خارجه در این خصوص از آنجا دارای اشکال عمده است که باید یادآوری شود اکثر تحریم‌های اعمال شده توسط دولت آمریکا علیه ایران توسط فرمان‌های اجرایی ترامپ صورت گرفته است و نه مجلس این کشور و اصولاً کنگره آمریکا که در جریان توافق دولت اوباما با ایران حاضر به تصویب این توافق به‌صورت معاهده نشد، چگونه مکن است تعهدی را بپذیرد که خود آن را به گنه ای تنظیم کرده بود که دست رئیس‌جمهور بعدی آمریکا برای نقض آن باز باشد؟

از سوی دیگر مسئله دیگری که به نظر می‌رسد ناشی از فهم اشتباه و بد دولت نسبت به صحبت‌های اخیر رهبرانقلاب باشد، مسئله گفت‌وگو با آمریکا است. شرطی که رهبری برای مذاکره با آمریکا گذاشتند نه مذاکره دوجانبه و رویارویی دو رئیس‌جمهور، بلکه مذاکره در قالب مذاکرات 1+5 بود که معمولاً وزرای امور خارجه در آن شرکت می‌کنند. آن‌هم به شرطی که دولت ترامپ به برجام بازگشته و تمام تحریم‌ها را نیز لغو کند. زمانی که هیچ‌کدام از شروط رهبری رعایت نشده و ایران قرار است زیر بار تعهدات جدید نیز در این راه برود و تنها به گرفتن 15 میلیارد دلار از کشورهای اروپایی آن‌هم در قابل سازوکار اینستکس که همان نفت در برابر غذا است، قناعت کند، چرا دولت به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که عزت مردم ایران زیر سؤال برود؟

در طول مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در زمان دولت اوباما تنها جمله‌ای که بین دو طرف مبادله می‌شد این بود توافق نکردن بهتر از توافق بد است. اما به نظر می‌رسد این روزها دولت روحانی به دنبال هر راهی برای رسیدن به توافقی بسیار بد با ترامپ و دادن شانس دوباره به او در انتخابات 2020 است!