ثمانه اکوان – روز گذشته منابع خبری و همچنین شبکه الجزیره در خبری اعلام کردند که دولت بایدن برخی از تعلیق‌های تحریمهای هسته‌ای ایران را که در سال ۲۰۲۰ توسط دولت ترامپ دوباره مشمول تحریم قرار گرفته بود، بازگردانده اند. در ابتدای امر گمان می‌رفت این اقدام، نشانه‌ای از حسن‌نیت آمریکا برای بازگشتن به میز مذاکره مستقیم با ایران باشد اما نگاهی به جزئیات این مسئله نشان می‌دهد اگر درنهایت بخواهیم بسیار خوشبینانه با این خبر برخورد کنیم، باید بگوییم تعلیق تحریمها نشان می‌دهد آمریکا همچنان به‌دنبال پیگیری مذاکرات هسته‌ای در وین و به نتیجه رساندن آن است و قرار نیست هیچ امتیاز جدیدی در این خصوص به ایران داده شود.
بر اساس خبر منتشرشده تعلیق تحریمها مربوط به حضور و فعالیت کشورهایی مانند چین و روسیه و یا کشورهای اروپایی در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران است این مسئله در سال ۲۰۱۵ و در توافق برجام مورد تأکید قرار گرفته بود تا بلکه بتواند راهی برای اجرایی شدن برجام باشد؛ بدین‌معنی که کشورهای چین و روسیه در این خصوص برهمین مبنا می‌توانستند به همراه شرکت‌های اروپایی در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران حضور داشته و نقش ایفا کنند و بعد از اجرایی شدن برجام این مسئله توانست از لحاظ فنی به ایران کمک کند بتواند زیرساخت‌های هسته‌ای خود را برای انطباق بیشتر با برجام آماده سازد. در سال ۲۰۲۰ یعنی ۲ سال پس‌از آنکه ترامپ دستور خروج از برجام را صادر کرد، آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده بودند که باید جلوی هر گونه فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را بگیرند و به‌همین‌منظور تحریمها در خصوص فعالیت‌های چین، روسیه و کشورهای اروپایی در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را نیز بار دیگر بازگرداندند.
مقامات وزارت‌خارجه آمریکا نیز به‌خوبی واقف‌اند که این مسئله نمی‌تواند به‌عنوان یک گام مثبت از سوی ایالات‌متحده برای بازگشت به میز مذاکره با ایران ارزیابی شود و تنها می‌تواند مذاکرات را از لحاظ فنی جلو ببرد. برخی از مقامات در وزارت امور خارجه آمریکا که نخواستند نامشان فاش شود در گفتگو با الجزیره گفته‌اند بحث‌های فنی با توجه به این تعلیق تحریمها، می‌تواند به گفتگوها برای بازگشت به برجام کمک کرده و راه برای بازگشت و به برجام در هفته‌های آینده را تسهیل سازد آن‌ها بر این عقیده‌اند که درصورتی‌که توافق نهایی نیز در این خصوص بدست نیاید تعلیق این نوع تحریمها برای ادامه بحث‌ها در خصوص جلوگیری از دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای بسیار در سطح جهان بسیار مهم است و همیشه راه برای گفت‌وگوهای فنی در این‌باره باید باز باشد با وجود این‌که برخی در آمریکا و حتی در داخل ایران تلاش دارند تعلیق این نوع تحریمها را به‌مثابه ۱ گام مثبت از سوی آمریکا جهت بازگشت به میز مذاکره مستقیم با ایران به نمایش بگذارند، این اقدام نشان داده‌است تنها می‌تواند به پیشرفت مذاکرات کمک کند او حتی رسیدن به توافق نهایی را نیز تضمین نمی‌کند. رسیدن به توافق نهایی و احیای کامل برجام مستلزم برداشته شدن گام‌های جدی دیگری از سوی آمریکا است که تاکنون چنین عزم و تمایل سیاسی در بین نمایندگان دولت بایدن در مذاکرات وین دیده نشده‌است. با وجود این‌که حاضران در مذاکرات وین و رسانه‌های مختلف بر این عقیده‌اند آزاد شدن بخشی از دارایی‌های ایران در جهان یا باز شدن راه برای لغو کامل تحریمها و همچنین ابراز پشیمانی آمریکا برای بازگشت به مذاکره با ایران، نقش حیاتی در نمایش حسن‌نیت آمریکا در این مذاکرات دارد، اما دولت بایدن تاکنون حاضر نشده‌است هیچ امتیازی در این خصوص به ایران و یا طرف‌های درگیر در مذاکره بدهد. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد جمهوری‌خواهان و حتی دموکرات‌های تندرو مانند رابرت منندز از نمایندگان سنا، از چند روز گذشته به‌شدت در پی اطمینان حاصل کردن از این مساله هستند که هیچ توافقی بین ایران و آمریکا شکل نخواهد گرفت. ند پرایس از کارشناسان وزارت امور خارجه آمریکا نیز در همین خصوص تصریح کرده‌است که تعلیق تحریمهای فعلی هیچ ربطی به رسیدن به توافق ندارد و هیچ تحریمی تعلیق و یا آسان‌تر نمی‌شود مگر این‌که تهران کاملاً به اجرای تعهدات خود بر پایه برجام بازگردد. او اضافه کرده است :ما دقیقاً همان کاری را انجام داده‌ایم که دولت پیشین انجام داده‌است به شرکای بین‌المللی خود اجازه داده‌ایم که خطرات امنیتی و گسترش تسلیحات هسته‌ای در ایران را مورد توجه قرار دهند.
برهمین اساس گفته می‌شود تعلیق تحریم فعلی تنها برای این مسئله صورت‌گرفته است که ایران بتواند از لحاظ فنی تاسیسات خود را برای انطباق با برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک آماده سازد. این مسئله شامل راکتور آب سنگین اراک نیز می‌شود و به‌طور خاص برای تغییر ماهیت و کارکرد این راکتور مورد توجه قرار گرفته‌است. اگر بخواهیم بسیار خوشبینانه به مذاکرات فعلی نگاه کنیم، تعلیق تحریم‌هایی که روز گذشته اعلام شد تنها می‌تواند به پیشبرد مذاکرات در راستای اهداف آمریکا کمک کند و نشان دهد که طرف‌های درگیر در مذاکره و به‌خصوص آمریکایی‌ها برای بازگشت ایران به برجام بسیار مشتاق هستند. این در شرایطی است که دولت بایدن باید نشان دهد خود نیز برای بازگشت به برجام مشتاق است و این مسئله تاکنون به‌هیچ‌عنوان در گفتگوها و رویکردهای دولت آمریکا در مذاکرات دیده نشده‌است. هم‌زمان با پیشرفت بسیار کند آمریکا در احیای برجام، به‌نظر می‌رسد برخی دموکرات‌های تند رو و جمهوری‌خواهان جنگ‌طلب در آمریکا نیز به‌دنبال ناکارآمد کردن مذاکرات هسته‌ای با ایران هستند. این نومحافظه‌کاران که در بین آن‌ها ۹ نماینده جمهوری‌خواه سنا نیز حضور دارند از رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران خواسته‌اند که در مقابل کنگره شهادت دهد. روند کند شکل‌گیری سیاست‌های دولت بایدن در مذاکرات هسته‌ای نشان می‌دهد او بیش‌از هر زمان دیگری با اختلافات و درگیری‌های داخلی در بین ۲ حزب دموکرات و جمهوری‌خواه روبه‌رو است و شاید اصلا اختیار لازم برای اجرایی کردن مسئله بازگشت به برجام را نداشته باشد.
تغییر و یا کناره‌گیری افرادی در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا که در طول چند ماه گذشته مسئول مذاکره با ایران بوده‌اند، نشان می‌دهد تشتت آرا در داخل دولت و بایدن در خصوص ایران بسیار بالا است درگیری‌های دولت با مجلس سنا نیز در همین راستا باید ارزیابی شود و نمایندگان تندروی سنا که اعتمادی به مذاکره‌کنندگان آمریکایی ندارند، تمام تلاش خود را می‌کنند از جزئیات مذاکراتی که در وین برگزار شد اطلاع حاصل کرده و راهی برای به توافق نرسیدن بیابند.
بر اساس گزارشی که روزنامه واشنگتن فری بیکن نوشته‌است قانون‌گذاران جمهوری‌خواه معتقدند که تیم مذاکره‌کننده آمریکا تحت رهبری رابرت مالی به‌شدت دچار بی‌نظمی و آشفتگی است. آن‌ها در سوالات خود می‌خواهند از مقامات وزارت امور خارجه آمریکا بپرسند که چرا تغییراتی چنین پررنگ در داخل تیم مذاکره‌کننده آمریکایی صورت گرفته‌است. آن‌ها همچنین می‌خواهند موضع دقیق تیم مذاکره‌کننده آمریکا با ایران در خصوص آخرین وضعیت برنامه هسته‌ای کشورمان را دانسته و درعین‌حال بدانند که نظر آن‌ها درباره برداشته شدن تحریمها چیست.
تشتت و چنددستگی در داخل دولت آمریکا بر بی‌تصمیمی دولت بایدن در قبال ایران افزوده و مانع رسیدن به توافق نهایی بین طرفین می‌شود. گرچه افراد حاضر در جلسات و در جلسات مذاکره بارها اعلام کرده‌اند که مذاکرات روندی مثبت دارد اما هیچ کدام تاکنون اشاره نکرده‌اند که تا چه میزان می‌توان به عزم سیاسی دولت بایدن برای بازگشت به برجام اعتماد کرد. این پریشانی و بی‌تصمیمی را می‌توان در صحبت‌های اخیر رابرت مالی نیز مشاهده کرد؛ آنجاکه نماینده ویژه آمریکا در امور ایران مدعی می‌شود دولت کنونی واشنگتن اصولاً «نمی‌تواند» تضمین کند که دولت بعدی توافق احتمالی با ایران در موضوع هسته‌ای خارج نخواهد شد. او پس‌از مدت‌ها به‌نظر می‌رسید جدای از این‌که به برخی از سوالاتی که از طرف شبکه تلویزیونی ام‌اس ان‌بی‌سی از او پرسیده می‌شد پاسخ نمی‌داد، اما در برخی سوال‌ها با صراحت و صداقت بیان می‌کرد که دولت بایدن در این خصوص «نمی‌تواند» اختیارات لازم برای بازگشت به برجام را در اختیار داشته باشد. او درعین‌حال خاطرنشان کرده‌است که مذاکرات ۱۰ ماه گذشته نشان داده‌است که آمریکا نمی‌تواند بدون قیدوشرط به برجام برگردد و چنین اقدامی به این سادگی‌ها نیست. مالی همچنین با صراحت اعلام کرده‌است که ایرانی‌ها از ما می‌خواهند که تمامی تحریم‌هایی را که دونالد ترامپ اعمال کرده برداریم و ما می‌گوییم که برخی از تحریم‌هایی که اعمال کرده ناشی از رفتار ایران بوده و ربطی به توافق هسته‌ای ندارد و «قصد داریم که حفظشان کنیم». مهم‌ترین نکته در تعلل دولت بایدن در بازگشت به برجام همین مسئله است؛ نگرانی رژیم صهیونیستی و درخواست مسئولان این رژیم از آمریکا برای احیای برجام بدون این‌که تحریمی برداشته شود. دولت بایدن به‌شدت تلاش دارد این خواسته مقامات رژیم صهیونیستی را اجرایی سازد و تلاش کند به هر ترتیب ممکن بسیاری از تحریمهای مهم را برای تضعیف ایران همچنان پابرجا نگه دارد. با وجود این‌که در وهله اول به‌نظر می‌رسید خبر تعلیق برخی از تحریمهای هسته‌ای غیرمرتبط با مسائل اقتصادی خبر خوبی در خصوص ادامه مذاکرات در وین باشد اما مصاحبه‌ها و گفتگوهای بعدی مسئولین آمریکایی با رسانه‌ها در این خصوص نشان داد هنوز راهی بسیار سخت و پیچیده برای رسیدن به توافق در پیش روی مذاکره‌کنندگان قرار دارد و قرار نیست به این زودی‌ها نتیجه‌ای نهایی در این خصوص حاصل شود. با توجه به این مسئله مهم‌ترین ویژگی سیاستی که هم‌اکنون ایران باید اتخاذ کند حفظ سیاست مذاکره نکردن به‌صورت مستقیم با آمریکا است. درصورتی‌که ایران بعد از این اخبار قبول کند که با آمریکایی‌ها پشت میز مذاکره نشسته و به‌صورت مستقیم با آن‌ها گفتگو کند، درواقع پذیرفته که آمریکا می‌تواند بدون دادن هیچ امتیازی و بدون هیچ‌گونه پشیمانی نسبت‌به اقداماتی که در طول ۴ سال گذشته انجام‌شده، دوباره با ایران مذاکره کرده و یا به تعامل برسند. با توجه به دیدی که دولت بایدن در برخورد با ایران دارد و همچنین محدودیت‌هایی که از نظر سیاسی با آن‌ها روبرو است، این مسئله مهم‌ترین خطر در روند فعلی مذاکرات هسته‌ای با غرب و به‌خصوص آمریکا به حساب می‌آید.
