مذاکرات ایران و قدرتهای غربی بر سر برنامه هسته ای کشورمان از هفته گذشته وارد فاز جدید تهیه پیش نویس توافق جامع نهایی شده است . تمام طرفهای درگیر در مذاکرات 1+5 در حالی به وین رفتند که هر کدام در گفت و گوهای رسانه ای خود اعلام کردند خوشبینی زیادی به نتیجه بخش بودن این مذاکرات دارند . لبخندهای دیپلماتکی ، ابراز خوشبینی ها و عکس های یادگاری با این حال تضمین کننده نتیجه نهایی در این دور از گفت و گوها نیست . آمریکاییها اصرار دارند مذاکرات به به مکعب روبیک تشبیه کنند ؛ مسایل زیادی هست که باید به همه آنها به صورت منظم و دقیق پاسخ داده شود تا بتوان گفت معمای روبیک حل شده و همه رنگها به درستی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند . با این حال ایران مایل نیست وارد بسیاری از بحثهایی که طرف غربی سعی دارد آن را به گونه ای وادر مذاکرات کند ، شود . رهبر معظم انقلاب در آخرین نصایح خود به تیم مذاکرهکننده هسته ای این مسایل را به دقت بازگو کرده و در مورد برخی دیگر از خواسته های طرفهای غربی نیز جملاتی به کار بردند که نشاندنده این است که تیم مذاکره کننده به هیچ وجه نمی تواند بر سر این مسایل با آمریکا و متحدانش چانه زنی کند . یکی از این مسایل که قبلا گفته شده بود حق غنی سازی هسته ای برای کشورمان بود و دیگری که اخیرا مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند مسئله موشک های بالستیک است .

اما طرفهای غربی در این دور از مذاکرات و در حال تهیه سند پیش نویس نهایی توافق جامع از ایران چه می خواهند و ایران در مقابل چه پاسخی برای آنها خواهد داشت ؟ با وجود اینکه هر دو طرف به شدت اصرار دارند که باید مفاد گفت و گوها محرمانه باقی بماند ، با این حال رسانه ها هر کدام گمانه زنیهایی را مطرح کرده اند که با در کنار هم قرار گرفتن قطعات این پازل می توان تصویر تقریبا روشنی از توافق نهایی به دست آورد :

  1. حق غنی سازی

ایران اصرار دارد که حق غنی سازی اورانیوم باید به رسمیت شناخته شود. طرف غربی اما از همان اول بیان کرده بود که شناخته شدن حق غنی سازی برای ایران به معنی این است که ایران می تواند در تمام سطوح و با هر کدام از دستگاههای مورد نیاز یعنی سانتریفیوژ های نسل قدیم و جدید به غنی سازی بپردازد و این با روح کلی توافق اولیه در ژنو ناسازگار است . آمریکاییها بر این عقیده اند که غنی سازی ایران برای اینکه نشان دهد به دنبال بمب هسته ای نیست ، باید به شدت محدود شود . بر اساس چیزی که تصور می رود در توافق نهایی باشد ، ایران تنها برای نیازهای عملی خود باید غنی سازی داشته باشد و تعریفذاین نیازهای عملی در همین جلسات وین و تدوین پیش نویس نهایی توسط کارشناسان هسته ای مشخص خواهد شد . این نیاز عملی البته به معنای محدود کردن غنی سازی است . بر همین مبنا ، طرف غربی پیشنهاد کرده است که غنی سازی در ایران بین 3 تا 5 درصد ادامه داشته باشد و تعداد سانتریفیوژهای فعال در کشور نیز از 19 هزار به 3 تا 5 هزار عدد کاهش پیدا کن. ایران همچنین اجازه نخواهد داشت که از سانتریفیوژهای نسل دوم که غنی سازی را با سرعت ودقت بیشتری انجام می دهند استفاده کند. این مبحث را به جرات میتوان مهمترین و در عین حال چالش برانگیزترین بحث میان ایران و گروه 1+5 دانست . چرا که آمرکیا و رژیم صهیونیستی به شدت به دنبال رساندن غنی سازی ایران به سطح ویترینی هستند و آنطور که یکی از مقام های آمریکایی در جلسه با خبرنگاران گفته است این میزان غنی سازی برای «حفظ چهره» در ایران است که نشان دهد دولت ایران از حق ایرانیان برای غنی سازی نگذشته است اما باز هم مباحث مربوط به غنی سازی در این جلسات با جزییات بیشتر ادامه خواهد داشت .

  • راکتور آب سنگین اراک

رسانه ها بیان کرده اند تنها مسئله ای که تاکنون روند ماکرات را برای سران رژیم صهیونیستی خوشایند کرده است ، توافقات صورت گرفته بر سر رآکتور آب سنگین اراک است . بر اساس چیزی که انتظار می رود گزینه نهایی مورد اشاره در این موضوع باشد ، از این راکتور تنها برای مصارف تحقیقاتی استفاده خواهد شد و این راکتور حق ساخت پلوتونیوم را نخواهد داشت .

بسیاری در داخل کشور بر این عقیده هستند که با این کار در حقیقت این راکتور به صورت مجازی در کشور حضور خواهد داشت و دیگر نقش عمده ای در زمینه تولیدات و یا تحقیقات هسته ای ایفا نخواهد کرد . با این حال تیم مذاکره کننده بر این باور است که این راکتور می تواند برخی از اقدامات را همانگونه که برنامه ریزی شده بود انجام دهد.

  • موشک های بالستیک ایرانی

مذاکره کنندگان ارشد آمریکایی در آخرین دور از گفت و گوها نیز همچنان بیان کرده اند که مسئله موشک های ایران و برد موشک های بالستیک و آزمایشهای موشکی و نظامی ایران در متن توافقنامه نهایی خواهد بود. آنها با اشاره به این بند از توافق ژنو که می گوید «ایران باید به تمام قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل در مورد نگرانیهای جامعه بین الملل پاسخ دهد »، بر این باورند که ایران باید بر اساس این قطعنامه ها برنامه های موشکی خود را نیز محدود کرده و در مورد موشک های بالستیک با جامعه جهانی گفت و گو کند . این مورد یکی از مواردی بود که رهبر معظم انقلاب به صراحت در مورد آن واکنش نشان داده و این درخواست را «درخواستی احمقانه» توصیف کردند. با این حال طرف غربی در جلسات قبل از آغاز شدن مذاکرات رسمی بازهم به این موضوع اشاره کرده و عنوان کرده است در توافق نهایی باز هم این موضوع مورد بحث قرار خواهد گرفت .  

وظیفه تیم مذاکره کننده چیست ؟

نمایندگان مجلس و کارشناسان سیاسی بارها با اشاره به رهنمودهای مقام معظم رهبری بیان کردند که رعایت خطوط قرمز نظام جمهوری اسلامی مهمترین خواسته مردم و نمایندگان از مذاکره کنندگان است .

سید حسین نقوی حسینی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به دو نکته  از بیانات رهبری مبنی بر اینکه ما مصمم هستیم مذاکرات را انجام بدهیم و البته با رعایت خطوط قرمز، گفت: مذاکره کننده باید قوی و مستدل و محکم وارد مذاکرات شود و منافع ملی کشور و دستاوردهای فنی هسته ای و خطوط قرمز نظام در این ارتباط را حفظ کند و به هیچ عنوان از این خطوط قرمز عبور نکند.

سید حسین نقوی حسینی با تاکید بر اینکه ما به نتیجه مذاکرات خوشبین نیستیم چون صداقتی درطرف مقابل نمی بینیم، افزود: آنها یک روزی مسایل هسته ای را مطرح کردند و حالا که دیدند وارد مذاکره شدیم بحثهای دیگری مطرح می کنند وحقوق بشر و موشکهای بالستیک و توان دفاعی کشور و مسایل دیگر را به میان می کشند و حتی به دانشجویان ما که در رشته های الکترونیک و فیزیک اتمی تحصیل می کنند هم رحم نمی کنند و آنها را از برخی دانشگاههای اروپایی اخراج می کنند به این جرم که چرا شما تحصیل می کنید.

نماینده مردم ورامین در مجلس شورای اسلامی افزود: اینکه رهبری می فرمایند ما به نتیجه مذاکره خوشبین نیستیم به خاطر آن خصومت و بی تعهدی و پیمان شکنی طرف مقابل مذاکره است و آنها به دنبال این نیستند که مسایل هسته ای ما حل شود.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به بیانات و توصیه های رهبری درمذاکره خطاب به تیم مذاکره کننده  گفت: فکر نکنید با حسن نیت و لبخند و اعتماد می شود با آنها مذاکره کرد آنهاغیر قابل اعتماد هستند.

مذاکرات باید به موضوع هسته ای محدود شود

در ادامه یک عضو دیگر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفت و گو با خط خبر با بیان اینکه فرمایشات رهبری به یکسری صحبتهایی که بعضا به گوش می رسد برمی گردد، افزود: آنچه که ما در مذاکرات و در سیاست خارجی ما تعقیب می کنیم و موضع رهبری هم هست این است که  در حوزه فعالیت صلح آمیز هسته ای نگرانی ها و سوتفاهماتی که بوده برطرف کنیم بنابراین مذاکراتی که با غربی ها داریم فقط و فقط درباره فعالیتهای هسته ایست.

احمد شوهانی با تاکید بر اینکه سیاست خارجی کشور فعال و پویا مورد حمایت رهبری و نظام و مردم است، گفت: اینکه  آنها بعضا می خواهند موارد دیگری را وارد این مذاکرات کنند قابل قبول نیست و اینکه غربی ها بخواهند در جریان مذاکرات مسایل موشکی ما را مطرح کنند نه ربطی به آنها دارد نه ربطی به مذاکرات دارد و نه جزو قواعد بازی است، به هرحال همه کشورها فعالیتهای موشکی و ف هسته ای را دارند.

وی با تاکید بر اینکه فرمایشات رهبری برمی گردد به این نکته که ما اهل مذاکره هستیم ولی در چارچوب خود، افزود: اگر امروز فعالیتهای موشکی را به میان بیاورند  فردا حقوق بشر و بعدا مسایل جدید را مطرح می کننددر حالی که  اینها اصلا جزو قواعد بازی نبوده است و آنچه که در این دور مذاکرات ما داشتیم و من بعد خواهیم داشت فقط درباره فعالیتهای صلح آمیز هسته ای است.

وی با تاکید بر اینکه برای پیشبرد امور اقتصادی باید متکی به داخل باشیم ، افزود: با فرض برداشتن تحریم ها باید به منابع داخلی ، ظرفیتهای اقتصادی داخل و ظرفیتهای خوبی که در جغرافیای ایران است متکی باشیم و تکیه گاهمان توانمندی های داخل کشور باشد.

شوهانی خطاب به غربی ها بر این نکته تاکید کرد که اگر ما با آنها مذاکره می کنیم به خاطر تحریم نیست و افزود: ما نمی گوییم تحریم ها بی تاثیر بوده اما این طورهم نبوده که ما را به زانو درآورد.

خلاقیت در بحث مذاکرات باید به نفع مردم باشد

احمد بخشایش اردستانی نیز در گفت و گو با خط خبر با اشاره به اینکه مشی و روش رهبری این است که ازهمه دولتها حمایت می کند و این طور نیست که رهبری از دولتی خاص حمایت بیشتر و از بقیه حمایت کمتری داشته باشد، افزود: رهبری در اینجا هم از سیاست خارجی دولت روحانی حمایت می کند و از اینکه روحانی آمد و اعلام کرد ما برای اینکه برای چرخیدن چرخ زندگی مردم باید چرخ سانتریفیوژها هم بچرخد و ما باید تلاش کنیم اجماع جهانی را علیه خود بشکنیم هم حمایت کردند و فرمودند از هرگونه ابتکار سیاست خارجی استقبال می کنند و حمایت می کنند و روششان این است که مردم خودشان به نتیجه برسند.

احمد بخشایش اردستانی در ادامه با اشاره به فتنه 88، گفت: همان طور که در فتنه 88 رهبری مرتب صحبت می کردند می خواستند مردم را به این برسانند  که آن دو فردی که به انتخاب اعتراض  داشتند اعتراضشان غیر منطقی بود و مردم مرتب اقناع می شدند.

نماینده مردم اردستان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به این دغدغه رهبری مبنی بر اینکه علاقه ندارند دیپلماسی با مسایل اقتصادی به هم گره بخورد، افزود: اینکه رییس جمهور در شبهای انتخابات بیان می کردند تحریم ها پدر ملت را درآورده خودش یک سیگنال و چراغ سبز به غرب بود.

وی با اشاره به مناظره های انتخابات ریاست جمهوری یازدهم ، گفت: یکی از نقاط قابل توجه این بود که مساله انتخابات ریاست جمهوری روی مساله هسته ای چرخید یعنی با انتقادی که آقای ولایتی ازجلیلی کرد و گفت شما مسایل را بد جلو می برید خود بخود مردم بر روی توافق هسته ای حساس شدند و این موضوع در ذهنشان ایجاد شد که برای بهبود وضعیت اقتصادی باید در بحث هسته ای آرامتر حرکت کنیم.

این عضوکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به اینکه رهبری علاقه و دغدغه خود را نشان می دهد که دوست ندارد دیپلماسی هسته ای با اقتصاد گره بخورد، گفت: اگرغربی ها بفهمند ما به خاطر تحریم ها سر میز مذاکره نشسته ایم تا وضعیت اقتصادی مردم خوب شود به هیچ وجه زیر بار برداشتن تحریم ها نخواهند رفت.

بخشایش اردستانی با اشاره به اینکه دولت و تیم مذ اکره کننده مصمم است توافقنامه را با هر قیمتی امضا کند ، افزود: در متن توافقنامه به غرب امتیازات خوبی داده شده است به طوری که آدم احساس می کند آنها نقد امتیاز گرفتند و به ما نسیه امتیاز دادند.

نماینده مردم اردستان در مجلس با بیان اینکه یکی از بحث ها این است که رهبری احتمال می دهند اگر این توافقات امضا شود در آینده بحث موشکی و حقوق بشر مطرح شود از این رو خط قرمز را مشخص می کنند، افزود: محدود کردن فعالیتهای موشکی خط قرمز ماست برای مذاکره کنندگان می دهند که که روی موشکهای ایرانی و بالستیک ایرانی مانور ندهندو  بر روی آن مذاکره نکنند.

وی با بیان اینکه رهبری علاقه دارند بحث هسته ای دنبال شود، افزود: رهبری دنبال ای مساله است مردم به این برسند که ایران دوست دارد مسایل حل شود اما آمریکا نمی خواهد.

عضوکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس  افزود: روحانی یک شعاری را دنبال کردند مبنی بر اینکه به هر صورتی علاقه دارند مساله هسته ای حل شود و توافق نهایی انجام شود که فکر می کنم شدنی است اما باید خطوط قرمز نظام را رعایت  کند.

به گفته بخشایش اردستانی به نکات مهم توافق اشاره کرد و گفت: آنها می خواهند زمان توافق دورقمی باشد و ما مثلا 15 سال به آن توافق عمل کنیم به طور مثال اگر توافق شد 4 هزارتا بیشتر سانتریفیوژنداشته باشیم یا تحقیق و توسعه را دنبال نکنیم این توافق برای دوره زمانی 15 سال باشد که ما قبول نداریم و می گوییم یک رقمی باشد و به طور مثالدر طول 5 سال اعتماد سازی کنیم.

نماینده مردم اردستان در مجلس به نکته دیگرکه همان تعداد سانتریفیوژهاست اشاره کرد و گفت: ما می دانیم که برای نیروگاه بوشهر 30 تن در سال اورانیوم 3.5 درصد نیاز داریم و در حال حاضرهم در فردو و نطنز ما 6 تن تولید می کنیم بنابراین نیاز داریم تولید ادامه داشته باشد که برای آن باید 50 هزار تا سانتریفیوژداشته باشیم اما غربی ها می گویند تعداد فعلی هم باید به 4 هزارتا کاهش یابد.

وی با بیان اینکه آنها می گویند آب سنگین اراک را تعطیل کنید، بر اینکه چند مساله اساسی است که مذاکره را سخت می کند، افزود: امیدواریم این بار کارشناسان فنی و حقوقی بر خلاف دفعه قبل روی متن مذاکرات نظر دهند.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه حاشیه ها و اینکه ظریف و اشتون و روحانی چه گفتند مهم نیست و مهم متن توافق است که سندی خواهد شد تا دولتها به آن متن تعهد داشته باشند، افزود: اگر متن به نفع غرب باشد 20 سال دیگر تحلیل می دهند که توافقنامه انجام شده مثل ترکمان چای بود همان طور که قرارداد ترکمانچای که بین وروسیه امضا شد قرارداد بدی نبودو برای این بود که جنگ را تمام کند اما بعدها که تاریخ دانان آمدند با اظهار تاسف گفتند چرا ایرانی ها این متن را امضا کردند.

بخشایش اردستانی افزود: دوست داریم در آینده عده ای نگویند چرا توافق ژنو را امضا کردید و حق ملت را از بین بردید یک مدت مقاومت می کردید در عوض 15 سال آینده  به رشد و توسعه بیشترکشور می رسیدید.

وی افزود: آنها می گویند تحقیق و توسعه بیشتر انجام نشود اما خط قرمز ما این است که تحقیق انجام شود .

منتشر شده در: هفته نامه خط خبر