عراق طی هفته گذشته شاهد برگزاری مهم‌ترین انتخابات پارلمانی در طول دوران تاریخ خود بود. این کشور که به تازگی طعم دموکراسی و برگزاری انتخابات سالم را می‌چشد، بعد از چند سال برگزاری انتخابات‌های مختلف، در سال جاری با بزرگ‌ترین آزمون خود در این زمینه رو به رو شد. انتخابات فعلی عراق از جنبه‌های زیادی دارای اهمیت است و نتایج آن نیز نتایج بسیار مهمی برای سرنوشت مردم این کشور و همچنین امنیت و فضای سیاسی و تاریخ آن خواهد داشت.
مردم در شهرهای مختلف عراق در حالی روز چهارشنبه گذشته به پای صندوقهای رای رفتند که با بزگ‌ترین تهدیدهای امنیتی تاریخ خود رو به رو بودند. این انتخابات با حضور و آمادگی بیشتر نیروهای نظامی این کشور برگزار شد و در عین حال تهدیدهای زیادی از جانب تروریست‌ها ، گروههای تکفیری و کشورهای منطقه‌ای مخالف به وجود آمدن دموکراسی در عراق نیز مطرح شد. مردم در حالی در بیشتر استانهای این کشور حضور بالای ۶۰ و ۷۰ درصدی را به نمایش گذاشتند که بخشهای غربی این کشور دستخوش مشکلات امنیتی زیادی است و صدور تروریست‌های بنیادگرا به این مناطق که تحت حمایت مستقیم کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان و قطر هستند، باعث شد این انتخابات در شرایط امنیتی فوق العاده‌ای برگزار شود.
اما نتایج انتخابات که منجر به انتخاب نخست وزیر خواهد شد، چه تبعات و پیامدهایی برای جامعه عراق دارد؟ کدام یک از نیرو‌ها و اجزاب بیشترین شانس برای پیروزی در انتخابات را دارند؟ چرا اصولا این انتخابات از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است و واکنش جامعه بین الملل و کشورهای منطقه به این انتخابات چه خواهد بود؟ در گزارش زیر با استفاده از منابع رسانه‌ای موجود در کشورهای عربی و غربی و همچنین اخبار انتخابات عراق به این سوالات پاسخ داده شده است:
چرا انتخابات پارلمانی عراق مهم است؟
انتخابات پارلمانی روز چهارشنبه بزرگ‌ترین رخداد در عراق به شمار می‌رود، زیرا این رویداد، فراکسیونی را مشخص می‌کند که نامزد تصدی نخست وزیری را معرفی می‌کند و مناصب عالی کشور را در اختیار می‌گیرد.
این انتخابات نه تنها برای امور داخلی و فضای سیاسی داخلی این کشور اهمیت زیادی دارد بلکه برای فضای بیرونی و سیاست خارجی عراق نیز مسئله مهمی است. نتایج انتخابات با توجه به مشکلات قومیتی و مذهبی که در داخل عراق وجود دارد و اختلاف نظرهای گسترده میان قبایل سنی و شیعه میتواند سرنوشت ملت عراق را برای همیشه تغییر دهد. یکی از دلایل اهمیت این انتخابات تبیین شرایط امنیتی در این کشور است. این انتخابات اولین انتخابات بعد از خروج نیروهای آمریکایی از عراق است. بعد از این عقب نشینی، دولت مستقر با تبعات امنیتی زیادی مواجه شد و آمریکایی‌ها این را به خروج خود از این کشور ربط داده و بیان می‌کردند عراق بدون حضور ما نمی‌تواند به راه خود در مسیر دموکراسی ادامه دهد. بسیار از بمب گذاری‌ها و سوء قصد‌ها با همین رویه در رسانه های غربی تحلیل شده بود و برای انتخابات فعلی نیز که اولین انتخابات بعد ازخروج نیروهای آمریکایی بود پیش بینی رسانه‌های غربی به وجود آمدن مشکلات امنیتی زیاد در حوزه‌های رای گیری و به راه افتادن کشتار وسیع در مناطقی بود که اختلافات قومی و مذهبی زیادی بین مردم وجود دارد. با این حال برگزاری انتخابات با بیشترین میزان مشارکت در عراق برگ برنده دولت حاضر در مقابل آمریکا و کشورهایی بود که ادعا می‌کردند بدون حضور نظامی آمریکا عراق روی آرامش را نمی‌بیند. از دیگر سو این انتخابات بزگ‌ترین برگ برنده دولت برای ادامه مسیر مبارزه با تروریسم و در واقع رفراندومی سراسری برای مبارزه با تروریست‌های الفاعده و داعش در عراق بود.
دلیل دیگر اهمیت انتخابات عراق، پیامی است که این انتخابات برای کشورهای منطقه وبه خصوص کشورهای عربی صادر می‌کند. قبل از برگزاری انتخابات، رییس جمهور و نخست وزیرعراق بار‌ها اعلام کردند که کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان و قطر به دنبال بی‌ثبات سازی عراق هستند تا بلکه جلوی الگوی در حال بسط وگسترش جدید در منطقه را بگیرند. این الگو همان الگوی دموکراسی برای کشورهای عربی منطقه بود که به شدت نگرانیهایی را دربین این کشور‌ها راجع به آینده سیاسی‌شان ایجاد کرد. به جرات می‌توان گفت در شرایط حاضر عراق تنها جمهوری قابل مثال زدن در بین کشورهای عربی منطقه است. عربستان و متحدانش که از طریق نظامهای پادشاهی و خاندانی اداره می‌شوند تلاش زیادی کرده‌اند که الگوی دموکراسی خواهی عربی در منطقه را از بین ببرند چرا که در آینده خود با مشکلات امنیتی زیادی در این خصوص مواجه شده و نمی‌توانند بحران مشروعیت را در داخل حکومت‌های خود کنترل کنند. با این دید می‌توان پازل ایجاد نا‌امنی در عراق و تلاش برای ارعاب مردم برای حضور نیافتن پای صندوقهای رای را تکمیل کرد و به تحلیلهایی در همین راستا در باره حوادث مصر بعد از انقلاب مردم این کشور نیز رسید .
احزاب و جریانهای فعال در انتخابات
در این دور از انتخابات ۱۰۷ فهرست انتخاباتی در قالب ۳۶ ائتلاف و جریانهای سیاسی برای کسب ۳۲۸ کرسی پارلمان با هم به رقابت پرداختند و میزان مشارکت نامزد‌ها برای کسب کرسی‌های پارلمانی در این دوره در مقایسه با قبل دو برابر شد. بسیاری از این ائتلاف‌ها در صورت ورود به پارلمان عراق با دیگر گروه‌ها ائتلافهای جدیدی تشکیل داده و برای انتخاب نخست وزیر با هم متحد می‌شوند. به همین دلیل نگاهی کوتاه به پیشینه و رهبران اصلی هم ائتلاف میتواند نقشه راه دقیقی برای پیش بینی انتخاب نخست وزیر در اختیارمان قرار دهد.
در این دور از انتخابات ۱۰۷ فهرست انتخاباتی در قالب ۳۶ ائتلاف و جریان سیاسی گسترده با هم به رقابت پرداختند که بزرگ‌ترین و معروف‌ترین ائتلاف‌ها عبارتند از:
ائتلاف دولت قانون به‌رهبری نوری المالکی، ائتلاف المواطن به‌رهبری سیدعمار حکیم، جریان الاحرار وابسته به جریان صدر، ائتلاف کردستان عراق شامل سه حزب عمده کُرد اتحادیه میهنی، اتحاد دموکراتیک و جنبش تغییر، ائتلاف ملی به‌رهبری ایاد علاوی نخست وزیر پیشین عراق و ائتلاف سنّی متحدون به‌رهبری اسامه نجیفی رئیس مجلس فعلی عراق.
پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که احزاب و ائتلافهای شیعه شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات دارند و اگر قرار باشد رقابتی نیز در انتخاب نخست وزیر شکل بگیرد، رقابت بین نامزدهای شیعه خواهد بود. البته در این میان نباید ازنقش احزاب کرد و سنی نیز به سادگی عبور کرد؛کردهای عراق برای رسیدگی بیشتر به منطقه خودمختار کردستان زیاد هم ضرورتی برای حضور دراین میانه عنوان نامزد ننخست وزیری می‌بینند اما در مذاکرات برای انتخاب دولت نقشی ویژه و جدی خواهند داشت تا استقلال خود را در زمینه‌های مختلف و به خصوص اقتصادی تضمین کنند.
چه کسی پیروز میدان است؟
در وهله اول تحلیلگران داخلی و خارجی عراق بر این عقیده‌اند که بزرگ‌ترین پیروز میدان در رقابت‌های انتخاباتی پارلمان عراق که با ۹ هزار نامزد انتخاباتی برگزار شد، مردم این کشور هستندکه در مقابل تروریسم وحامیان آن ایستاده و به دموکراسی و پیشرفت در عراق رای مثبت دادند. درمرحله بعد شواهد و امار حکایت از احتمال بالای پیروزی حامیان مالکی و ائتلاف «دولت قانون» به رهبری او در انتخابات دارد.
روزنامه نیویورک تایمز در این باره به دلایل احتمال بالای پیروزی مالکی پرداخته و نوشته است: نوری مالکی در زمانی که یکی از خبرنگاران در ایست بازرسی نیورهای امنیتی عراق توسط تروریست‌ها کشته شد، با عصبانیت اعلام کرد که دیگر در مقابل تروریست‌ها کوتاه نمی‌آید و واژه «خون در برابر خون» را برای ابراز عزم خود برای مبارزه با نا‌امنی‌های بیشتر در عراق به کار برد. این واژه این روز‌ها به مبنای پیروزی مالکی در انتخابات تبدیل شده است. در شهری مانند بغداد که هرماه صد‌ها نفر بر اثر بمب گذاری‌ها کشته می‌شوند، این مسئله تا حدی غیر عادی بود که نخست وزیر بر روی قتل یک خبرنگار تمرکز کند اما مالکی توانست با گفتن همین جمله یعنی «خون در برابر خون»، بسیاری از آراء مردمی را با خود همراه سازد. مسایل امنیتی از نگاه تحلیلگران بهترین راه حل مالکی برای تضمین حضورش در دولت و انتخاب شدنش برای سومین دوره نخست وزیری است.
از نظر این روزنامه، عراقی‌ها به دنبال کسی هستند که نقش «مرد قوی» را در عرصه سیاست داخلی و خارجی این کشور ایفا کند و با قدرت تمام در برابر توطئه‌های داخلی و خارجی بایستد. از نظر تحلیلگر این روزنامه آمریکایی مالکی مرد قدرت است و ازنظر مردم عراق آنقدر قدرتمند، قوی ، باهوش و همچنین سخت و محکم است که میتواند نقش رهبر بزرگ را برای عراقی‌ها ایفا کند.
از نظر عراقی‌ها کسی باید به عنوان نخست وزیر معرفی شود که توان مقابله با نا‌امنی‌ها را داشته باشد. شرایط طی چند ماه گذشته به شدت از این منظر به نفع مالکی بوده است چرا که او با برخورد شدید خود با نا‌آرامیهای استان الانبار که البته موجب نارضایتی قبایل سنی نیز شد، توانست رای اکثریت جامعه شیعیان را با خود همراه سازد.
از نظر تحلیلگران و ماموران اطلاعاتی آمریکا، این مالکی است که در نهایت پیروز میدان خواهد بود اما باید در سیاستهای خود تغییرات زیادی اعمال کند چرا که با وجود اینکه می‌توان از هم اینک حدس زد که اکثریت پارلمان را شیعیان در دست می گیرند، گروههای سنی و کرد‌ها نیز در مرحله مذاکرات برای تعین نخست وزیر مشارکت خواهند داشت و او باید وعده‌های خوبی برای برقراری امنیت و در عین حال پرهیز از خشونت در برابر قبایل سنی به نمایندگان این طیف بدهد.
این نشریه در ادامه بیان کرده است که یکی دیگر از مزیت‌های مالکی در برابر سایر کسانی که شیعیان به دنبال نامزد کردن آنها برای پست نخست وزیری هستند این است که او زیاد کار می‌کند، نزدیکان مالکی و مردم به خوبی می‌دانند که او بیشتر از هر کس دیگری در دفترش می‌ماند و معمولا شب‌ها بعد از ساعت ۱۱ به خانه می رود. او بر خلاف سایر سیاستمداران عراقی خانواده‌اش را هم در عراق نگه داشته و با آنها زندگی می کند و این در حالیست که اکثر سیاستمداران این کشور خانواده‌های خود را به کشورهای دیگری فرستاده‌اند.
در حالیکه رسانه‌های غربی بر اساس تحلیلهای خود مالکی را پیروز میدان می‌دانند، رسانه‌های عربی این خظ خبری را دنبال می‌کنند که حتی در صورت پیروزی مالکی نیزعراق نمی‌تواند روی ارامش را به خود ببیند.
شبکه خبری الجزیره که از شبکه های تلویزیونی قطر است، با پیشبرد این خط خبری بیان کرده است که هرج و مرجی که امریکایی‌ها بعد از خود در عراق به جای گذاشتند، با اقدامات مالکی و پیروزی او تمام نمی‌شود و این هرج و مرج باموفقیت او درنشستن بر کرسی نخست وزیری برای سومین دوره پیاپی باعث می‌شود اختلافات قومی و قبیله‌ای و مذهبی بیش از پیش درعراق رواج بگیرد.
گاردین اما بر این عقیده است که در هر صورت برگزار شدن انتخابات و پیروزی حداکثری شیعیان در این انتخابات بیش از هر چیز به نفع ایران و البته ثبات عراق خواهد بود. این روزنامه انگلیسی بر این باور است در صورتی که دولت شیعه دوباره در عراق بر سر کار بیاید، دیگر نیروهای تندروی القاعده و یا سایر گروه‌ها مانند داعش که زمانی فلوجه را در دست گرفته بودند، ضعیف شده و درعراق نمی‌توانند دیگرکاری از پیش ببرند. ثبات عراق برای ایران به عنوان کشور شیعه بسیار مهم است و از این منظر در مسئله سوریه نیزپیروزی نهایی برای ایران و و بشار اسد خواهد بود.
منتشر شده در: خط خبر
ارسال یک دیدگاه